MOLAKA--మొలక

మానేరు ముచ్చట్లు---నాకు బాగా చిన్న వయసున్నప్పుడు ఇంట్లో వడ్లు దంచటం చూసిన గుర్తు.పొలంలో వడ్లు పండేవి.వాటిని 1500 లీటర్ల ఓవర్ హెడ్ వాటర్ టాంక్ సైజులో ఉన్న కంక (వెదురు) గుమ్ముల్లో నింపి పెట్టడం సర్వ సాధారణం అప్పట్లో.గుమ్ములు పెట్టడానికి ప్రత్యేక స్థలాలుం డేవి ప్రతి ఇంట్లో.ఇంకా కొందరి ఇళ్లల్లో కొట్టెలు చూశాను.కొట్టె అంటే మనిషెత్తు రంజన్.చాలా దృఢంగా ఉండేవి.మా ఇంట్లో లేకుండేవి కాని వుడుతల వాళ్లింట్లో కొట్టెలు చూశాను.గుమ్ముల్లాగే రొట్టెలు కూడా ధాన్యాల నిలువకు ఉపయోగించేవారు.అటు వరికోతలు మొదలయ్యాయంటే గుమ్ములను వాకిట్లోకి తెచ్చి బాగా దులిపి గట్టి పెంటతో పూతపూసేవారు.వెదురు బద్దల మధ్య నుండి వడ్లు కారి పోకుండా.వడ్లు దంచేవాళ్లు ఇద్దరు ముగ్గురు వచ్చి గుమ్మిలోనుండి తూమెడు వడ్లు (ఎనిమిది కుంచాలు) బయటకు తీసి కంక జల్లెడతో జల్లెడ పట్టి,చేటలతో చెరిగి చెత్తా చెదారం లేకుండా,రాళ్లూ మట్టి గడ్డలూ లేకుండా శుభ్రంచేసి కుందెననో,కుదురో పెట్టి నిలువెత్తు పొన్ను రోకళ్లతో ఇద్దరు హుష్ హుష్ అంటూ ఎగపోస్తూ దంచేవారు.మరో ఇద్దరో ఒకరో దంచిన వాటిని చెరిగి నూకలు జల్లెడ పట్టి కాగితపు గుజ్జుమెంతులు నానబెట్టి రుబ్బి తయారు చేసిన ముద్దతో పూసిన గంపల్లో ఎత్తే వారు.ప్రతి ఇంటిలో జల్లెళ్లు చేటలు,అంచెలు, గుల్లలు,గంపలు,దుమ్ములు మొదలైన కంక సామానుండేది. ఇంకా వ్యవసాయకుటుంబాల వారికి పొనకలుండేవి.ఊరందరికీ అవసరమైన ఈ వస్తువులు తయారు చేయడానికి మేదర వాళ్లుండేవాళ్లు.అలా వారికి జీవనోపాధి లభించేది.హాషం సారు గురించి చెప్పుతానని గివన్ని ముచ్చట్లు ఎందుకు అంటరని తెలుసు.హాషం సారు గుర్తుకు రాంగనే గిర్నీ గుర్తుకు వచ్చింది.గిర్నీ గుర్తుకు రాంగనే గిర్నీ లేకముందు వడ్లు ఇంట్లనేదంచుడు గుర్తుకు వచ్చింది.అది కూడా చూసిన వాణ్ని గనుక ఆ రెండు ముచ్చట్లు జెప్పి అసలు విషయానికి వద్దామని. మా ఇంటి నుంచి పెద్ద బజారుకు పొయ్యే తొవ్వల హాషం సారు ఇల్లు పక్కనేగిర్నీ ఉన్నది.కాళిదాసనే విశ్వబ్రాహ్మణా యన ,ఆయన తమ్ముడు నరసింహ మూర్తి దాన్ని నడిపించే వాళ్లు.జనం వాడుకల కాళిదాసు గిర్నీ అని వాడుక. గిర్నీ బాగా ఎత్తుమీద ఉన్న ఇల్లు.ఐదారు మెట్లెక్కి పోవాలి.బదారు వైపు మనిషెత్తుకంటే పైన వీధి అరుగుండేది. అది వెనుకటి కాలంలో ఏ దఫ్తర్ ఖానానో అయ్యుంటది.ఆ ఇల్లు కూడా హాషం సారు వాళ్లదే. ఇల్లు కిరాయకు తీసుకుని కాళిదాసు సోదరులు గిర్నీ నడిపే వాళ్లు.అందులో వడ్ల గిర్నీ ఒక పక్కకు,పిండి గిర్నీ ఒక పక్కకు ఉండేవి.గిర్నీలు వచ్చిన తరువాత ఇండ్లల్ల వడ్లు దంచుడు బందయింది.దంచే టోళ్లు వచ్చి వడ్లు శుభ్రంచేసి గంపల్లో వడ్లు గిర్నీకి తీసుకు పోయి పట్టించుకోని వచ్చే వాళ్లం.వాళ్లతో పాటు ఎవరో ఒకర ఇంటి వాళ్లం వెళ్లే వాళ్లం.ఎక్కువ సార్లు ఆ డ్యూటీ నాకే పడేది.ఎప్పుడైనా నేను పోనంటే మా తాత అనేవాడు ‘మంటికైనా ఇంటివాడు పోవాలి అని’ హాషం సారు ఊళ్లో ఉన్నప్పుడు గిర్నీలు రాలేదు ఊళ్లోకి.ఆయన టీచరుగా సిరిసిల్ల దగ్గర ఏదో ఊరికి వెళ్లటంతో ఆ ఎత్తుగద్దెల ఇల్లు కిరాయకు ఇచ్చారు. దాని ప్రక్కనే ఉన్న ఇంకో ఇల్లు కూడా ఎవరికో ఇచ్చారనుకుంటా.దానికి ప్రక్కనే నిన్న జెప్పిన శాంతమ్మ హోటల్.కాళిదాసు గిర్నీ ఎదురుగా బ్రహ్మయ్య సారు ఇల్లు.బ్రహ్మయ్య సారు బాపు శిష్యుడు. లక్ష్మిరాజం సారుకు ప్రియమిత్రుడు. అప్పటి వాళ్లు చాలామంది ఉపాధ్యాయ వృత్తిలో స్థిరపడ్డారు.దాదాపు అప్పటి సార్లందరూ మంచి ఉపాధ్యాయులుగాపేరు తెచ్చుకున్నారు.నాకు హాషం సారు గురించి ఎక్కువగా తెలియదు.బాపు కంటే పదేళ్లు పెద్దహాషం సారు.అయితే మా కంటే సీని యరు విద్యార్థులకు హాషం సారు బాగా తెలుసు.మత్తం మల్లయ్య సారుగురించి రాసినప్పుడే నాగరాజు రామస్వామి గారు హాషం సారు ప్రస్తావన తెచ్చారు. వాళ్ల తరానికి హాషం సారు బలమైన ముద్ర వేసిన వ్యక్తి.అనేకమంది విద్యార్థులను చదువు వైపుకు మళ్లించి ప్రేమతో చదు వు నేర్పిన వ్యక్తి. అయితే నేను హాషం సారు పేరు విన్నాను ఒకటి రెండు సార్లు బాపుతో ఉన్నప్పుడు హాషం సారును చూశాను.సెలవుల సమయం లో వచ్చే వారనుకుంటా.సరే ఏమీ తెలియకుండ ఎలా రాయాలి అనుకుని ఎంక్వయిరీ మొదలు పెడితే హాషం సారు రెండవ అబ్బాయి లెక్చరరు కావడంతో తమ్ము ళ్లిద్దరికీ పరిచయం.తమ్ముడు నంబరిస్తే మజారుద్దీన్ సాబ్ కు ఫోన్ చేశాను. అతడు ఎంతో ఆత్మీయంగా మాట్లాడి నాకు ఆనందం కలిగించాడు. ఆయన ప్రస్తుతం ప్రిన్సిపాలుగా రిటైరయిన తరువాత హైదరాబాదులోప్రైవేటు కాలేజీలో పని చేస్తున్నాడట.విషయంచెప్పాను.వాలీసాబ్ ఫోటో కావాలి అలాగే వివరాలు కావాలి అని.నేను ఎలగందుల గురించి రాస్తున్నందుకు అతను కూడా చాలా సంతోషించి పంపిస్తానని చెప్పి మొన్న పంపించారుహాషం సారు వాళ్ల తండ్రి పేరు మహ్మదలీ సాహెబ్.అప్పుడంతా ఉర్దూ మీడియమే గనుక అందరూ ఉర్దూ మీడియంలో ఆరో ఏడో తరగతుల వరకు చదువుకుంటే ఉద్యోగాలు వచ్చేవి.మా బాపు,నిమ్మల రాజయ్య సారు,దొగ్గలి నర్సింగం సారు వీళ్లంతా కరీంనగర్ నడచి వెళ్లి ఉర్దూ మీడియంలో ఎనిమిదివరకు చదివి పంతుళ్లయ్యారు.మిడిల్ ట్రెయిన్డ్ టీచర్లనే వాళ్లు. హాషం సారు బాపు కంటే చాలా పెద్ద. మత్తం మల్లయ్యసారు కంటే గూడా రెండు మూడేండ్లు పెద్ద.కాని ఆయనలో విద్యాదానగుణంచాలా ఉండటంతో పల్లెటూళ్లలో చదువంటే విముఖత బాగా ఉన్నసమయంలో హాషం సారు బాగా శ్రమపడి ఆయన ఎక్కడ పని చేస్తే అక్కడ విద్యాభివృద్ధికి కృషి చేశారు. అందుకేఅశీతి చేరుకున్న నాగరాజు రామస్వామి లాంటి వారి హృదయాల్లో ఇంకా నిలచి యున్నారు. హాషం సారు 1972 లో రిటైరయ్యే దాకా కరీంనగర్ జిల్లాలో పది పన్నెండు ఊళ్లల్లో పని చేశారట.ఎక్కడికి వెళ్లినా స్థానిక పరిస్థితులను గమనించి ,ఊరి పెద్దలు,విద్యార్థుల తల్లిదండ్రుల సహకారంతో కావలసిన వసతులు సమకూర్చునే గాక ప్రభుత్వమునుండి కూడా అనేక నిధులు సద్వినియోగ పరచేవారు.అవినీతికి ఎక్కడా తావిచ్చే మనిషి కాదు గనుక అధికారులలో కూడా మంచి పేరుండేది.బడికి రాని పిల్లల కోసం ఇల్లిల్ల తిరిగి విద్యార్థులను కూడగట్టేవారు.తోటి ఉపాధ్యాయులతో ఎంతో స్నేహభావంతో ఉండి వారందరకీఆదర్శప్రాయంగా ఉండేవారట.ఆయన ముగ్గురు కుమారులు కూడా తండ్రి అడుగు జాడల్లో నడవటం ఆయన వారికి నేర్పిన సంస్కారం.ఆయన శతజయంతి దాటి నాలుగేళ్లయినా ఆయనను తలచుకోగలుగు తున్నామంటే ఆయన గొప్పతనం గురించి చెప్పనవసరమ లేదు.- రామ్మోహన్ రావు తుమ్మూరి