పతంజలి మహర్షిని, విష్ణువు శేషనాగమైన ఆదిశేషుని అవతారంగా భావిస్తారు. ఆయనను యోగసూత్రాల సంకలకుడిగా, పాణిని అష్టాధ్యాయిపై "మహాభాష్యం" అనే వ్యాఖ్యానం రచించిన గొప్ప వైదిక పండితుడిగా, అలాగే ఆయుర్వేదం మీద రచన చేసిన వైద్యశాస్త్రజ్ఞుడిగా భావిస్తారు. అతడిని గోనార్దియ లేదా గోనికపుత్ర అని కూడా పిలుస్తారు.
ఒకసారి, శివుని తాండవ నృత్యాన్ని దర్శించిన ఆదిశేషుడు, విష్ణువు బరువును మోయడం భరించలేనంతగా అనుభవించాడు. దీనితో ఆశ్చర్యానికి గురైన అతడు, దానికి కారణం ఏమిటని విష్ణువును అడిగాడు. విష్ణువు, తాను శివుని యోగస్థితి కారణంగా అంత సామరస్యంలో ఉన్నానని వివరిస్తాడు. అప్పుడు యోగమహిమను గ్రహించిన ఆదిశేషుడు, మానవులకు యోగాన్ని పరిచయం చేయాలనే సంకల్పంతో పతంజలిగా అవతరించాడని పురాణాలు చెబుతాయి.
పతంజలి మహర్షిని "ఆధునిక యోగా పితామహుడు"గా భావిస్తారు. పాశ్చాత్య చరిత్రకారుల ప్రకారం ఆయన క్రీ.పూ. 200 సంవత్సరాల ప్రాంతానికి చెందినవాడని చెబుతారు. అయితే భారతీయ పంచాంగాల ప్రకారం ఆయన శ్రీకృష్ణుడి కాలానికి సమీపంగా, అంటే దాదాపు ఐదు వేల సంవత్సరాల క్రితమే జీవించి ఉండవచ్చని భారతీయ శాస్త్రవేత్తలు విశ్వసిస్తున్నారు. ఇది పాశ్చాత్యుల లెక్కల కంటే ఎంతో ప్రాచీనమైనది.
మొదట శివుడు, ఆదియోగి గా యోగాన్ని సప్తఋషులకు ఉపదేశించారు. ఆ జ్ఞానం లిఖితరూపంలో కాకపోయినా, వివిధ రూపాల్లో వందలాది యోగా పద్ధతులుగా అభివృద్ధి చెందింది. ఒకప్పుడు భారతదేశంలో 1700కి పైగా భిన్నమైన యోగా విధానాలు ఉండేవి. పతంజలి, ఈ వేదాంతాలను 195 సూత్రాలలో సంకలనం చేసి, "మానవ అంతర్గత వ్యవస్థ గురించి చెప్పగలిగేదంతా ఇందులో ఉంది" అని పేర్కొన్నారు.
పతంజలి యొక్క యోగ సూత్రాలు యోగ జీవితానికి మార్గదర్శిగా పనిచేస్తాయి. ఈ సూత్రాలు యోగాను దినచర్యలో భాగంగా అనుసంధానించేందుకు, అలాగే నైతికంగా జీవించేందుకు దోహదపడతాయి. ఆయన బోధనల సారాంశం యోగ యొక్క ఎనిమిది అంగములలో (అష్టాంగ యోగా) ఉంటుంది – యమ, నియమ, ఆసన, ప్రాణాయామ, ప్రత్యాహార, ధారణ, ధ్యానం, సమాధి.
పతంజలి మహర్షి జీవితాన్ని పరిశీలిస్తే, ఆయన జ్ఞానం గణితశాస్త్రం, జ్యోతిష్యం, సంగీతం, విశ్వనిర్మాణశాస్త్రం మొదలైన అనేక రంగాలలో విస్తరించి ఉంది. ఇలాంటి బహుముఖ ప్రజ్ఞ కలిగిన మనిషి ఈ భూమిపై అరుదు. నేటి శాస్త్రవేత్తలు కూడా ఆయన మేధస్సు ముందు అణచివేయబడతారు.
పతంజలి యోగసూత్రాలు కేవలం చదవడానికే కాదు – అవి అనుసరణలో ఉంటే మాత్రమే ఫలాన్ని ఇస్తాయి. ఇది అనుభవంలో స్థిరపడే విజ్ఞానంగా భావించాలి.
సర్వలోక శ్రేయస్సు కోసం ఆధ్యాత్మికతను, యోగాన్ని ప్రపంచానికి అందించిన పతంజలి మహర్షి – యోగపుంగవుడు – మనం జీవితాంతం స్మరించవలసిన ఋషులలో అగ్రగణ్యుడు.
ఒకసారి, శివుని తాండవ నృత్యాన్ని దర్శించిన ఆదిశేషుడు, విష్ణువు బరువును మోయడం భరించలేనంతగా అనుభవించాడు. దీనితో ఆశ్చర్యానికి గురైన అతడు, దానికి కారణం ఏమిటని విష్ణువును అడిగాడు. విష్ణువు, తాను శివుని యోగస్థితి కారణంగా అంత సామరస్యంలో ఉన్నానని వివరిస్తాడు. అప్పుడు యోగమహిమను గ్రహించిన ఆదిశేషుడు, మానవులకు యోగాన్ని పరిచయం చేయాలనే సంకల్పంతో పతంజలిగా అవతరించాడని పురాణాలు చెబుతాయి.
పతంజలి మహర్షిని "ఆధునిక యోగా పితామహుడు"గా భావిస్తారు. పాశ్చాత్య చరిత్రకారుల ప్రకారం ఆయన క్రీ.పూ. 200 సంవత్సరాల ప్రాంతానికి చెందినవాడని చెబుతారు. అయితే భారతీయ పంచాంగాల ప్రకారం ఆయన శ్రీకృష్ణుడి కాలానికి సమీపంగా, అంటే దాదాపు ఐదు వేల సంవత్సరాల క్రితమే జీవించి ఉండవచ్చని భారతీయ శాస్త్రవేత్తలు విశ్వసిస్తున్నారు. ఇది పాశ్చాత్యుల లెక్కల కంటే ఎంతో ప్రాచీనమైనది.
మొదట శివుడు, ఆదియోగి గా యోగాన్ని సప్తఋషులకు ఉపదేశించారు. ఆ జ్ఞానం లిఖితరూపంలో కాకపోయినా, వివిధ రూపాల్లో వందలాది యోగా పద్ధతులుగా అభివృద్ధి చెందింది. ఒకప్పుడు భారతదేశంలో 1700కి పైగా భిన్నమైన యోగా విధానాలు ఉండేవి. పతంజలి, ఈ వేదాంతాలను 195 సూత్రాలలో సంకలనం చేసి, "మానవ అంతర్గత వ్యవస్థ గురించి చెప్పగలిగేదంతా ఇందులో ఉంది" అని పేర్కొన్నారు.
పతంజలి యొక్క యోగ సూత్రాలు యోగ జీవితానికి మార్గదర్శిగా పనిచేస్తాయి. ఈ సూత్రాలు యోగాను దినచర్యలో భాగంగా అనుసంధానించేందుకు, అలాగే నైతికంగా జీవించేందుకు దోహదపడతాయి. ఆయన బోధనల సారాంశం యోగ యొక్క ఎనిమిది అంగములలో (అష్టాంగ యోగా) ఉంటుంది – యమ, నియమ, ఆసన, ప్రాణాయామ, ప్రత్యాహార, ధారణ, ధ్యానం, సమాధి.
పతంజలి మహర్షి జీవితాన్ని పరిశీలిస్తే, ఆయన జ్ఞానం గణితశాస్త్రం, జ్యోతిష్యం, సంగీతం, విశ్వనిర్మాణశాస్త్రం మొదలైన అనేక రంగాలలో విస్తరించి ఉంది. ఇలాంటి బహుముఖ ప్రజ్ఞ కలిగిన మనిషి ఈ భూమిపై అరుదు. నేటి శాస్త్రవేత్తలు కూడా ఆయన మేధస్సు ముందు అణచివేయబడతారు.
పతంజలి యోగసూత్రాలు కేవలం చదవడానికే కాదు – అవి అనుసరణలో ఉంటే మాత్రమే ఫలాన్ని ఇస్తాయి. ఇది అనుభవంలో స్థిరపడే విజ్ఞానంగా భావించాలి.
సర్వలోక శ్రేయస్సు కోసం ఆధ్యాత్మికతను, యోగాన్ని ప్రపంచానికి అందించిన పతంజలి మహర్షి – యోగపుంగవుడు – మనం జీవితాంతం స్మరించవలసిన ఋషులలో అగ్రగణ్యుడు.
addComments
కామెంట్‌ను పోస్ట్ చేయండి