సుమతీ శతకం :- సి.హెచ్.ప్రతాప్

 సుమతీ శతకంలోని 2 వ పద్యం:  
అక్కరకు రాని చుట్టము,
మ్రొక్కిన వరమీని వేల్పు, మోహరమున దా
నెక్కిన బారని గుర్రము
గ్రక్కున విడవంగవలయు గదరా సుమతీ
అవసరమునకు పనికిరాని చుట్టమును, నమస్కరించి వేడిననూ కోరిక నెఱవేర్చని భగవంతుని, యుద్ధసమయమున ఎక్కినప్పుడు ముందుకు పరుగు తీయని గుఱ్ఱమును వెంటనే విడిచిపెట్టవలయును అని పై పద్యం భావం. ఇది నైతికతను, వాస్తవ జీవితంలోని అనుభవాలను బోధించేది. ఈ పద్యంలో ఉన్న ప్రతి పంక్తికీ జీవన సంబంధిత సత్యాలపై స్పష్టమైన అర్థం ఉంది.
అక్కరకు రాని చుట్టము:
ఇది అవసరం లేని బంధువులను సూచిస్తుంది. వారు సహాయం చేయకుండా కేవలం సంబంధాన్ని మాత్రమే చూపిస్తే, అటువంటి బంధువుల ఉపయోగం లేనే లేదు. వారు మన జీవితంలో భారంగా మారతారు.
మ్రొక్కిన వరమీని వేల్పు:
ఎంత నమస్కరించినా కరుణుఇంచని భగవంతుడుడిని సైతం వదిలివేయవచ్చునని ఈ పదం సూచిస్తోంది. నిజానికి భగవంతుని విషయంలో ఇది వర్తించకపొయినా మనకు ఈ పద్యం భావం సులభంగా అర్ధమయ్యేందుకు సుమతీ శతకం సృష్టికర్త దీనిని వాడాడని అనుకోవచ్చు.
మోహరమున దా నెక్కిన బారినిగుర్రము:
ఒకసారి మోహరమెక్కిన గుర్రాన్ని అదుపులోకి తేయడం కష్టం. అదేనేమంటే, అదుపు తప్పిన వ్యక్తిని తిరిగి నడిపించడం ఎంతో కష్టం. ఇది వ్యసనాలకు అలవాటైన వ్యక్తుల విషయంలో ఉదాహరణగా చెప్పవచ్చు.
గ్రక్కున విడవంగవలయు గదరా సుమతీ:
ఈ చివరి పంక్తిలో కవి "సుమతీ" అనే శ్రోతను ఉద్దేశిస్తూ చెబుతున్నారు — పైవన్నీ మన జీవితంలో తక్షణం  విడిచిపెట్టాల్సినవని. అవసరం లేని బంధువులు, నెరవేర్చని వాగ్దానాలు, అదుపు తప్పిన ప్రవర్తన — ఇవన్నీ మన జీవితాన్ని నాశనం చేస్తాయి. వాటి నుండి వెంటనే బయటపడాలన్న సందేశం ఇక్కడ ఉంది.